Alp Ozcan
Ortodonti kelimesi iki yunanca sözcükten oluşmuştur. ‘Ortos’ düzgün,’dontos’ dişler anlamına gelmektedir. Ortodontik tedavi deyince sadece dişlerin düzeltilmesi akla gelmemelidir. Üst çene ve alt çene, diş kavisleri, dişleri destekleyen dokular, dışarıdan dudaklar ve yanaklar, içeriden dil ortodontinin ilgi alanına girmektedir.
Ortodontik tedaviyi gerektirecek durumlar genel olarak; dişsel ve iskeletsel olarak incelenir. İskeletsel bozukluklar, alt ve üst çenelerin birbirlerine göre veya yüzdeki diğer anatomik oluşumlara göre pozisyonlarının bozuk olmasıdır. Bu problem 9- 12 yaşlardaki hastanın büyüme potansiyeli kullanılarak halledilir.
Ortodontiste Ne Zaman Gitmek Gerekir?
Çene kemiklerine ait bozuklukların oldukça erken yaşta düzeltilmesi gerekirken, sadece dişlerin düzensizlik gösterdiği durumlarda tedavi için zaman vardır. Yetişkinler her yaşta ortodontiste başvurabilir. Ancak artan yaş tedavi süresini uzatır. Erken yaşlarda ortodontiste gidilmesi hemen tedaviye başlanacağı anlamını taşımaz. Çocuk ortodonti doktoru kontrolünde olursa, potansiyel bir problem kontrol altında tutulmuş olur. Böylece, en uygun zamanda müdahale edilebilir.
Çapraşık Dişler
Dişlerdeki çapraşıklıkların nedenleri nelerdir?
Çocukluk döneminde süt dişlerin değişip,kalıcı dişlerin gelmeye başlamasıyla pekçik çocukta çapraşıklıklar gözlenir.”Çocuğumun dişleri eğri geldi”sözleriyle anne babalar büyük bir endişeyle dişhekimine başvururlar.Bu durumun en büyük nedeni kalıtımdır.Ancak zamanında alınmayan bazı önlemler de çapraşıklara yol açmaktadır.Dişlerdeki çapraşıkların nedenleri ve alınması gereken önlemler kısaca şöyledir;
1) Genetik olarak çocukta çene boyutuyla dişlerin genişlikleri arasında uyumsuzluk olması ya da çenelerin gelişmesini olumsuz yönde etkileyen solunum yolu problemleri gibi faktörlerin bulunmasıdır.Çocuğunuzun burun yollarındaki solunumu engelleyen faktörler öncelikle üst çenenin daha sonrada alt çenenin normal büyümesini etkileyerek dişlerin düzgün sıralanmasına engel olurlar.Bu durumda mutlaka uzman bir diş hekiminin (ortodonti uzmanı) müdahalesi gerekir.
2) Dişlerdeki çapraşıklığın bir diğer nedeni de süt dişlerin normal değişme zamanı gelmeden çekilmesidir.”Nasıl olsa yerine yenisi gelecek”düşüncesiyle tedavi edilebilir düzeydeki süt dişlerinin çekimi son derece hatalıdır.Çünkü bu dişler altlarından gelecek kalıcı dişlerin yerini koruyarak çapraşıklıkları önlerler.Bir süt dişi zamanından önce çekilirse yandaki dişler çekilen dişin boşluğuna doğru kayar.Alttan gelecek kalıcı dişin süreceği yeri kapatır,kalıcı diş bulabildiği boşluktan sürmeye çalışır yada gömülü kalır.Her iki durumda da diş sisteminin dengesi bozulur ve çapraşıklıklar gözlenir.
3) Süt dişlerini ara yüzlerinde görülen çürükler zamanında tedavi edilmezse yandaki dişler çürüyen,kayıp diş dokusu kadar boşluğa kayar.Çapraşıklıkların bir diğer nedeni de budur.İşte bu nedenlerden dolayı süt dişlerinde görülen çürüklerin tedavisi son derece önemlidir.
Dişlerdeki çapraşıklıklar sadece estetik sorun mu yaratır?
Dişlerin düzgün sıralanması sadece estetik açıdan önemli değildir.Dişlerdeki çapraşıklıklar bu bölgelerin temizlenmesi güç olacağından çürüklere,dişeti hastalıklarına ve eklem ağrılarına neden olurlar.
Ortodontik Tedavi Nasıl Uygulanır?
Ortodontik tedavi uygulanma şekline göre sabit ve hareketli tedavi olarak ikiye ayrılır:
Sabit Ortodontik Tedavi: Adından da anlaşılacağı gibi hastanın çıkartamayacağı sabit apareylerin kullanıldığı ortodonti tedavi şeklidir. Dişler üzerine braket olarak adlandırılan oluklu bir metal (günümüzde porselen braketler de kullanılmaktadır) yapıştırılır. Bu oluktan bir tel geçer.
Hareketli Ortodontik Tedavi: Hastanın kendisinin takıp çıkartabileceği apareyler kullanılır.
Hareketli tedavi daha çok 6-12 yaş arası çocuklarda uygulanır.
Bazı durumlarda her iki tedavi şeklinin de uygulanması gerekebilir.